Hoe vertel je iedereen dat er een ramp is gebeurd?

Geplaatst op: 4 juni 2018

Op maandag 4 juni 12:00 wordt het controlebericht van NL-Alert weer verstuurd. Lindy Schotman, teamleider afdeling communicatie Veiligheidsregio Rotterdam-Rijnmond en Robert de Pree teamleider van de Gemeenschappelijke meldkamer  werden geïnterviewd door QUEST-Magazine om uit te leggen wat je kan verwachten van het controlebericht en hoe je wordt gealarmeerd in de regio Rotterdam-Rijnmond.  Lees hieronder het interview:

Belangrijke boodschap

Als er een ramp uitbreekt waar de hele buurt van moet weten, dan komt er een NL-Alert binnen op je telefoon. Hoe weten ze in de ­betreffende meldkamer eigenlijk wie ze moeten waarschuwen? En hoe komen ze aan je nummer?

Piep-piep-piep! Schrik niet straks, als je mobiele telefoon een reeks felle alarmtonen laat horen. Als het goed is, vermeldt je telefoon: ‘Controlebericht. Uw telefoon is juist ingesteld voor NL- Alert. U hoeft niets te doen.’ Gelukkig maar, want niets doen kunnen we allemaal. Maar er kan ook een ramp uitbreken waarbij je wél in actie moet komen. Met een NL-Alert is in zo’n geval meteen de hele buurt op de hoogte. Waar komt zo’n bericht vandaan? En hoe komen ze aan je telefoonnummer?

Een van de 25 plekken waar NL-Alerts worden verstuurd is een wolkenkrabber in Rotterdam- Zuid. Hier, op vijfhonderd meter van de Erasmusbrug, is de meldkamer van de Veiligheidsregio Rotterdam-Rijnmond. Als je in de omgeving van de havenstad belt naar de politie, brandweer of ambulancedienst, dan word je telefoontje hier beantwoord. En als de hulpdiensten of de burgemeester zelf de bewoners willen waarschuwen, doen ze dat ook vanaf deze plek.

Simpeler dan shoppen

Robert du Pree, de chef van de meldkamer, laat zien hoe het werkt. Op een scherm verschijnt een computerprogramma met links een kaart van de omgeving en rechts vakjes om gegevens in te voeren. ‘Stel, er is iets in Spijkenisse. Dan selecteer je een gebied rondom Spijkenisse op de kaart’, legt hij uit. ‘Dat kan een cirkel- of ovaalvormig gebied zijn, maar ook een ingewikkelder vorm.’ Met de muis klikt Du Pree op een aantal punten op de kaart. Er verschijnt een stervormige zone. ‘Als je het gebied hebt geselecteerd, tik je het bericht in. Je klikt op verzenden en daarna op bevestigen. De NL-Alert is verstuurd.’

Met twee kliks een bericht versturen. Zelfs een zak kattenbrokjes bestellen op internet vraagt om meer handelingen. Maar ho, niet zo snel: voordat je een bericht kunt versturen, heb je ook een tekst nodig. ‘De meeste teksten volgen een vast patroon’, zegt Du Pree. Hij toont een lijstje met voorbeelden op de computer: brand met rook, brand met explosie… ‘In onze regio gaan NL-Alerts meestal over branden. Dan selecteren we een van de voorbeeldteksten. Die hoef je ­alleen nog in te vullen.’

Kort is goed

Een NL-Alertbericht bevat altijd vier onderdelen: tijd, plaats, oorzaak en ‘handelingsperspectief’. Dat laatste is een oproep om iets te doen. Als een evenement te druk dreigt te worden, krijgt publiek dat nog onderweg is via een NL-Alert het advies om terug naar huis te gaan. En bij een brand met heftige rook staat er bijvoorbeeld: ‘Sluit ramen en deuren, houd ventilatie gesloten’.

Alles moet passen in 160 tekens (de maximale lengte van een sms’je). Is dat niet proppen? ‘Valt mee. Het past altijd’, zegt Lindy Schotman. Zij coördineert de risico- en crisiscommunicatie in Rotterdam-Rijnmond. ‘Berichten moeten vooral duidelijk zijn. Je schrijft niet dat ‘de brandweer adviseert om ramen en deuren te sluiten’. Beter is: ‘Sluit ramen en deuren’.’

Handige wekdienst

Daarnaast zet de Rotterdamse veiligheidsregio vaak in haar alerts: ‘Meer info rijnmondveilig.nl’. Daar kunnen mensen achtergrondinformatie vinden, zoals een kaart van het getroffen gebied. ‘We gebruiken een mix van communicatiemiddelen’, zegt Schotman. ‘Als we een brand hebben gemeld, sturen we normaal ook nog een bericht zodra de brand onder controle is. Maar als we midden in de nacht een NL-Alert sturen, zit de hele regio rechtop in bed. Dan melden we de brand liever af via de website en Twitter.’

Wat over enkele jaren in elk geval niet meer in de communicatiemix zit, zijn de sirenes. Vanaf januari 2020 zullen de bekende bollen op een stokje langzaam uit het straatbeeld verdwijnen. De meeste luchtalarminstallaties (die iedere eerste maandag van de maand om twaalf uur worden getest) zouden rond die tijd moeten worden vervangen, maar dat gaat te duur worden. En omdat een sirene je toch nooit zegt wat je moet doen, wat een NL-Alert wel doet, is zijn tijd voorbij.

Mijd de alien

Nog een voordeel van het nieuwe systeem: de hulpdiensten hoeven geen telefoonnummers van mensen in het gebied te verzamelen. Het systeem werkt niet met sms of Whatsapp, maar met de techniek cell broadcast. Daarmee verstuur je via telefoonmasten berichten naar alle mobiele telefoons in een bepaald gebied. Daarbij maakt het niet uit of de netwerken voor telefoon en mobiel internet overbelast zijn: NL-Alert zit op een andere golflengte. Het systeem kijkt ook niet waar je vandaan komt, maar waar je op dat moment bent. Woon je in Roodeschool, maar loop je door Rotterdam-West terwijl daar net een NL-Alert is verstuurd, dan ontvang je het bericht ook. En ben je op vakantie in Frankrijk, dan krijg je geen alarmberichten uit Nederland.

En wat nu als er iets heel raars gebeurt waar NL- Alert geen voorbeeldtekst voor heeft? Zoals een aanval van buitenaardse wezens? ‘We zijn op veel situaties voorbereid, maar hier hebben we geen draaiboek voor’, zegt Schotman. Du Pree: ‘Maar als we een advies weten, stellen we zo een tekst op. ‘Zoek geen contact met de aliens’, dat zou prima in een NL-Alert passen.’ 7

Test, test, test

Het laatste landelijke controle­bericht van NL-Alert, van 3 juli 2017, is door 9,2 miljoen mensen ontvangen. Een jaar eerder waren dat er nog maar 8,3 miljoen. Hoe weten we het aantal ontvangers als het systeem anoniem werkt? Simpel: het ministerie van Veiligheid en Justitie laat een onderzoeksbureau steekproeven uitvoeren.

Daaruit blijkt dat de testberichten sinds de invoering in 2012 telkens weer meer Nederlanders bereiken. Allereerst omdat de meeste nieuwe telefoons al automatisch NL-Alerts ontvangen. Daarnaast stellen ook steeds meer gebruikers zelf de noodoproepfunctie in als hun toestel dat niet automatisch doet (zoals de iphone). Het controle­bericht ontvangen we vanuit de landelijke centrale meldkamer in Driebergen. ‘Echte’ NL-Alerts komen uit de betreffende regionale meldkamer (die politie, brandweer en ambulance aanstuurt). De masten waarmee de berichten worden verspreid, krijgen geen signaal of het bericht is aangekomen of niet. Zo weten ze in de meldkamer nooit of de alert één of een miljoen keer is aangekomen.

Acht keer is wat overdreven

Gaat het weleens mis bij NL-Alert? ‘Bijna nooit’, zegt chef Robert du Pree van de meldkamer van Rotterdam- Rijnmond. ‘We hebben een keer vergeten een bericht te verzenden in Spijkenisse. We dachten dat het verstuurd was, maar dat bleek niet zo te zijn.’ Eind mei stroomde de Amsterdamse binnenstad vol met voetballiefhebbers voor de Europa Leaguefinale van Ajax. De NL-Alert die de politie naar een groot deel van de Randstad stuurde, kwam bij sommige mensen wel acht keer binnen. Volgens de politie in Amsterdam niet doordat iemand acht keer op de verzendknop drukte, maar door een technische fout.

De oorzaak wordt nog onderzocht.

Bron: Quest Magazine TEKST: FRANK BEIJEN