Hoge druk op de zorg

De coronacrisis zorgt voor enorme drukte in de hele zorg. Niet alleen de ziekenhuizen, ook bijvoorbeeld de huisartsen, de thuiszorg, de verpleeghuizen, de geestelijke gezondheidszorg, en de gehandicaptenzorg staan onder druk. Om onder deze moeilijke omstandigheden zoveel mogelijk mensen te kunnen helpen, bereiden alle zorgverleners zich voor. Zij kijken hoe zij kunnen zorgen dat ze in ieder geval alle mensen, die in acute nood zijn, kunnen helpen. Denk hierbij aan een hartaanval, beroerte of een verkeersongeval.

Crisisplan voor de zorg

Op verzoek van VWS heeft het Landelijk Netwerk Acute Zorg (LNAZ), een crisisplan gemaakt voor de hele zorg. Dit heet ‘Opschalingsplan Covid-19’. Het plan beschrijft 3 fases. De meest ernstige fase is fase 3. We zitten nu in fase 2D. Dat is de laatste fase vóór fase 3. De minister van VWS heeft fase 2D op vrijdag 26 november 2021 afgekondigd.

Fase 2D: uitstel van dringende zorg

In fase 2D worden behandelingen uitgesteld die eigenlijk niet lang kunnen wachten. Dit gebeurt om nog meer IC-bedden en gewone ziekenhuisbedden vrij te maken voor coronazorg en andere acute zorg. Dit betekent dat heel veel zorgverleners moeten stoppen met wat ze normaal gesproken doen, om bij te kunnen springen waar dat het hardst nodig is.

In fase 2D wordt dus al heel veel zorg, zoals heupoperaties en staaroperaties, maar soms ook hartoperaties, niertransplantaties en kankerbehandelingen uitgesteld. En ook bij bijvoorbeeld de huisarts, de thuiszorg en verpleeghuizen is de drukte zo groot dat niet iedereen direct de zorg kan krijgen die mensen normaal gesproken kunnen verwachten.

Fase 3: artsen maken keuzes om zoveel mogelijk mensen te helpen

In fase 3 is in de ziekenhuizen een landelijk tekort aan IC-bedden. Het is niet meer mogelijk om zorg te bieden aan alle patiënten die acuut zorg nodig hebben. De zorg is dan geheel overbelast en er zijn geen uitwijkmogelijkheden meer om patiënten ergens anders onder te brengen.
Dan moeten artsen keuzes maken om toch zoveel mogelijk mensen te kunnen helpen die acute zorg nodig hebben.

Fase 3 in de ziekenhuizen

De Artsenfederatie KNMG en de Federatie Medisch Specialisten (FMS) hebben al een draaiboek gemaakt om in deze crisissituatie IC-artsen te helpen bij het maken van de keuze wie wel en niet geholpen kan worden op de intensive care. Volgens dit draaiboek maken artsen de keuze tussen patiënten in eerste instantie op medische gronden. Is dat niet meer mogelijk, dan moeten artsen een keuze maken op basis van vooraf vastgestelde niet-medische criteria. Deze moeilijke situatie heet in de volksmond ‘Code zwart’.

Fase 3 in verpleeghuizen

Ook in verpleeghuizen moeten artsen en zorgmedewerkers in fase 3 mogelijk moeilijke keuzes maken als er geen bedden meer beschikbaar zijn om de noodzakelijke zorg te bieden. De vereniging van artsen ouderengeneeskunde Verenso heeft samen met ActiZ, V&VN, en Zorgthuisnl een draaiboek gemaakt voor de verpleeghuissector. Het is een handvat hoe te handelen voor artsen, zorgprofessionals, cliëntenraden en managers van een zorgorganisatie.

Fase 3 in de gehandicaptenzorg

De artsen voor verstandelijk gehandicapten hebben voor fase 3 ook een leidraad opgesteld voor hoe artsen tijdens fase 3 moeten handelen en welke afwegingen ze maken als te weinig bedden beschikbaar zijn.

Bekendmaking van fase 3

We zitten nu in fase 2D. Als de druk op de zorg te groot wordt, komen we in fase 3. Die fase wordt afgekondigd door de minister van VWS. De minister doet dit op advies van het Landelijk Netwerk Acute Zorg (LNAZ) en in afstemming met het LCPS (Landelijk Coördinatiecentrum Patiënten Spreiding). Daarna volgt een korte en zorgvuldige controle door IGJ (Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd) en de NZa (Nederlandse Zorgautoriteit). Op basis van al deze informatie stelt de minister fase 3 vast en informeert de Tweede Kamer hierover.

Fase 3 tegenhouden door volgen coronaregels

Het kabinet en de zorginstellingen doen intussen alles om fase 3 te voorkomen, zodat iedereen die dringend zorg nodig heeft, die zorg ook kan krijgen. Alle coronamaatregelen zijn daar op gericht. Iedereen kan daarbij helpen. Voor iedereen in Nederland geldt daarom: volg de basisregels tegen corona en alle andere coronaregels. En toon begrip voor zorgverleners.